“Çinli Prenses”

Bize öğretilen tarih bilgileri içinde yer alan ve bana önceleri çok saçma gelen bir kuram vardı: “Çinli Prenses”

Tarihte bilinen ilk Türk Devleti’nden tutun da, Anadolu Selçuklu Devleti’ne kadar hemen hepsinde, devleti yıkan en önemli unsur olarak bir prensese işaret edilir.

Savaşa çıkan Türk birlikleri, düşman topraklara yaklaşır. O gece dinlenilecek, ertesi gün zafer kazanılacaktır. Çadırlar kurulur, yeminler edilir, ordu dinlenmeye çekilir.

Fakat o da ne?

Orduya bizzat komuta eden sultanın çadırına gece kimseye görünmeden bir prenses girer. “Çinli prenses”ten başkası değildir bu.

Ertesi gün savaş kaybedilir tabi.

Hatırladınız değil mi?

Bu kuram daha sonraları her yenilgiyle biten savaş sonrası, “Çinli Prenses”in değişik bir versiyonu ile yeniden üretilmiş. Baltacı Mehmet Paşa ile Katerina’yı hatırlarsınız…

***

Nereden aklıma geldi bu konu dersiniz?

Neden olacak, kadına uygun görülen konumdan tabi.

Klan döneminden tutunuz da İmparatorluk dönemine kadar, hemen tüm ticari ve siyasi olaylarda; erkek özne, kadın nesne durumunda bırakılmış. Erkek topraklarını büyütmek istediğinde, başka bir klandan ya da imparatorluktan bir kadınla evlenmiş, böylece topraklarını büyütmüş, gücünü de ikiye katlamış.

Küçük devletler, büyük hanedanların hışmından kurtulmak için kadınları hediye olarak sunmuş. Böylece erkeğin dünyasında kadın “doğal servet” olmuş.

Peki, hep nesne konumunda bırakılan, üzerinden savaşlar kazanılan, savaşlar kaybedilen, erkek savaşı kazansa da kaybetse de onun ganimet olma özelliği değişmeyen, tüm belaların kaynağı olarak gösterilen kadın, bugün ne durumda?

***

Cumhuriyet tarihimizde, tam olarak vaka benzemese de niyet açısından benzerlik gösteren “Çinli prenses” kuramının başka bir versiyonu vardır: “Lüks Nermin”.

Dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın daveti üzerine 1959 yılının Nisan ayında Türkiye'ye gelen Endonezya Cumhurbaşkanı Ahmed Sukarno Ankara'daki temaslarından sonra İstanbul'a geçmiş ve felekten bir gece çalmak istemiş. Dışişleri yetkilileri de bu önemli konuğa eşlik etmek için dönemin en ünlü hayat kadınlarından birisi olan Lüks Nermin'e başvurmuşlar. O da en güzel kızlardan birini Sukarno'ya sunmuş. Ülkesine dönen Sukarno'dan gördüğü ilgi üzerine teşekkür bekleyen yetkililer, Endonezya'lı yetkililerin teessüfüyle karşılaşmışlar. Meğerse Sukarno birlikte olduğu kadından bel soğukluğu hastalığı kapmış.

***

Konu, ülke işleri olunca, işin rengi değişmemiş anlaşılan… Kimi zaman “prenses” unvanı verilen bir kadın, kimi zaman “hayat kadını”…

Tarih boyunca bir cins olarak kadın hep nesne konumunda…

Şimdi diyeceksiniz ki ya sultan anaları?

Eeee, o makama nasıl geldiklerini bir düşünsenize?

Başarılı olan, tabiri caizse durumu yırtan, iktidara ortaklık etmeyi başarmış, belki de gizli iktidar olmuş.

Bu durum kadına bakışı değiştirmiş mi peki?

Belki bir parça kategorize etmiş ama “bakış” bir türlü “Çinli prenses” temelinden kopamamış.

***

Şimdi söyleyin efendim, binyıllardır gelen böylesi bir düşünce genetiği yokmuş gibi davranabilir misiniz?

Ya da bunu yok sayabilir misiniz?

Bu reel durumdan yola çıkarak yapılan kategorizasyon içinde düşünecek olursak, “âlim kadın” olmak çokkkk zor, ama “muallim kadın” pekâlâ olunabiliyor işte…

 Ehhh! Ne yapalım, geçmişi değiştiremeyeceğimize göre, geleceğe yön vermek için mücadele ederiz biz de…